Phà Cà Tún là dãy núi cao nhất của huyện Quế Phong. Phía Tây là biên giới giáp ranh huyện Sầm Tớ, nước bạn Lào, phía Bắc giáp với xã Nậm Giải, phía Đông là bản Huồi Xai 1 và 2, phía Nam là bản Huồi Mới của xã Tri Lễ. Từ bản Huồi Xai mất độ chừng hơn một tiếng rưỡi đi bộ về phía Bắc là khu vực làm rẫy của người dân bản Huồi Xai 1 và 2. Mùa này, hoa anh túc đang bắt đầu nở rộ dưới chân dãy Phà Cà Tún.
Theo anh Hà Văn Thành, Công an xã Tri Lễ và anh Thò Bá Dê, cán bộ Công an huyện Quế Phong, vào ngày 23/2, lực lượng BĐBP Đồn 519 phối hợp với Công an huyện Quế Phong và công an, dân quân xã Tri Lễ đã tiến hành kiểm tra tại khu vực này.
Qua kiểm tra, lực lượng chức năng đã phát hiện hơn chục đám rẫy trồng cây thuốc phiện. Trong đó, đám nhỏ có diện tích từ 30 m2 - 40 m2, đám lớn nhất có diện tích khoảng trên 2.000 m2, số rẫy trồng cây thuốc phiện này chủ yếu của người dân 2 bản Huồi Xai trồng.
Trao đổi với chúng tôi, anh Thò Bá Dê - Công an huyện Quế Phong phụ trách địa bàn xã Tri Lễ cho biết, vào ngày 23/2, lực lượng chức năng đã phá được 9 đám với tổng diện tích khoảng 4.200 m2, hiện khu vực này vẫn đang còn nhiều đám trồng cây thuốc phiện nhưng chưa được triệt phá hết vì lực lượng quá mỏng.
Thuốc phiện được trồng xem với các loại cây khác
Theo thông tin của một số người dân ở đây, dưới chân dãy núi Phà Cà Tún về phía Nam, hay còn gọi là Nhọt Tột, khu vực đầu dòng suối Nậm Tột cũng được dân bản Huồi Mới trồng rất nhiều cây thuốc phiện. Tuy nhiên, khu vực này hiện vẫn chưa được các cơ quan chức năng khẳng định có hay không, vì chưa được kiểm tra.
Khi được hỏi vì sao với một số diện tích trồng cây thuốc phiện trên địa bàn nhiều như vậy nhưng cho đến thời điểm người dân sắp thu hoạch mới bị các cơ quan chức năng phát hiện, ông Lô Xuân Thu - Chủ tịch UBND xã Tri Lễ cho rằng, để tránh bị phát hiện, bà con thường trồng xen vào diện tích hoa màu, nhất là cây cải cúc. Vì cây anh túc và cây rau cải cúc khi mới mọc thường rất giống nhau. Cho đến khi cây trổ hoa thì mới phân biệt được hai loài cây khác nhau như thế nào.
Mặc dù, chính quyền địa phương cũng như lực lượng bộ đội biên phòng luôn tuyên truyền bà con không nên trồng cây thuốc phiện. Vận động thì như thế, nhưng bà con không dễ dàng từ bỏ cây thuốc phiện. Nhất là với thu nhập siêu lợi nhuận của thuốc phiện, nên một số bà con vẫn trồng một cách lén lút.
Ông Thu cũng phỏng đoán khả năng những diện tích này là do người Mông ở Lào sang trồng, khi lực lượng chức năng đi phá bỏ thì hầu hết số rẫy thuốc phiện đều vô chủ. Tuy nhiên, việc người Mông bên Lào sang xâm canh, xâm cư trong một thời gian dài như lời ông Thu nói mà không bị người dân lẫn lực lượng chức năng phát hiện là điều khó có thể xảy ra. Bởi đây chính là khu vực canh tác của các bản Huồi Xai và Mường Lống.
Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Viết Thà - Bí thư Đảng ủy - Chính trị viên Đồn Biên phòng 519, ông Thà cho biết: Hiện tại anh em chiến sỹ của Đồn mới chỉ phát hiện được lác đác một vài đám rẫy trồng cây thuốc phiện xen với rau cải và số lượng mỗi đám chỉ ước chừng 30 cây, hiện cây đang nhỏ vẫn chưa ra hoa.
Tuy nhiên, anh Thò Bá Dê - người đã tham gia phá nhổ cây thuốc phiện cùng với lực lượng BĐBP và Công an xã Tri Lễ vào ngày 23/2 khẳng định, trong đợt kiểm tra này lực lượng chức năng đã phát hiện ra hàng chục đám trồng cây thuốc phiện lớn nhỏ, cây đã ra hoa. Bình quân mỗi cây đã cao từ 60 cm - 70 cm, khả năng đến cuối tháng 2 âm lịch này số quả thuốc phiện trên sẽ thu hoạch được.
Thực tế, người dân vẫn biết anh túc là một loại cây bị Nhà nước cấm trồng và sẽ bị công an bắt giữ khi bị phát hiện. Nhưng tình trạng tái trồng cây thuốc phiện vẫn đang diễn ra âm thầm dưới chân Phà Cà Tún.
Ông Nguyễn Viết Thà cho biết thêm: Để xảy ra tình trạng này, trách nhiệm không chỉ thuộc lực lượng BĐBP mà của toàn xã hội, chứ riêng lực lượng biên phòng cũng không thể làm gì được. Và để giải quyết tình trạng này là rất khó, do nhận thức của người dân. Hiện nay, Đồn phối hợp với chính quyền địa phương đang tiếp tục tiến hành truy quét, phát hiện được sẽ nhổ bỏ ngay…
Về phía huyện Quế Phong, ông Trần Quốc Thành, Bí thư Huyện ủy Quế Phong cho biết, vấn đề ma túy trên địa bàn Quế Phong cả Bộ Công an cũng như Công an tỉnh đã xác định đây là một trong những điểm nóng của cả tỉnh. Trong đó, xã Tri Lễ được xem như là thủ phủ cây thuốc phiện của huyện Quế Phong.
Để ngăn chặn tình trạng buôn bán ma túy, trồng cây thuốc phiện, Huyện ủy Quế Phong đã có nhiều chuyên đề về phát triển KT-XH, ANQP ở khu vực 8 bản Mông của xã Tri Lễ.
Hàng năm, cùng với việc tập trung cao độ cho công tác tuyên truyền về những tác hại của ma túy, cũng như vận động người dân xóa bỏ cây thuốc phiện, huyện còn tổ chức xử các vụ án ma túy lưu động trên địa bàn nhằm tăng sức răn đe. Bên cạnh đó, tập trung phá các vụ án ma túy, tiến hành các đợt truy quét, tuần tra, đặc biệt vào dịp từ tháng 11 đến tháng 3 âm lịch, là thời vụ trồng cây thuốc phiện.
Chính vì vậy, trong năm 2011, lực lượng BĐBP đã phát hiện ở khu vực biên giới thuộc xã Tri Lễ có khoảng 2.800 m2 diện tích hoa màu trong đó có trồng xen lẫn cây thuốc phiện, tăng 800 m2 so với cùng kỳ. Trong năm nay, sau khi phát hiện hơn 5.400 m2 diện tích trồng cây thuốc phiện, lực lượng chức năng đã tổ chức triệt phá, nhổ bỏ..
Tuy nhiên, về lâu dài để giúp nhân dân xóa bỏ việc trồng cây thuốc phiện, vấn đề mấu chốt đó là cần phải quan tâm phát triển KT- XH, xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống cho bà con.
Xác định được điều đó, trong những năm qua nhất là từ năm 2010 đến nay, Quế Phong đang tiếp tục khôi phục dự án giúp đồng bào Mông trở về tái định cư tại khu kinh tế Minh Châu. Đến đầu năm nay, đã có 56 hộ đồng bào Mông quay trở về bản Minh Châu sinh sống.
Huyện cũng đã có đề án hỗ trợ sản xuất đời sống được trích từ nguồn kinh phí của chương trình 30A với tổng số vốn 800 triệu đồng, hỗ trợ ban đầu cho các hộ quay về bản Minh Châu. Đồng thời, đề xuất với tỉnh có chính sách hỗ trợ cho số bà con di cư sang Lào trở về.
Đặc biệt, quan tâm chỉ đạo cho các phòng, ban, ngành tổ chức cho nhân dân khai hoang, làm lúa nước, tạo điều kiện cho các hộ di cư trở về có đất sản xuất. Bởi đây là đối tượng chính tham gia trồng cây thuốc phiện, nguyên nhân là trước khi di cư tự do sang Lào họ đã bán nhà, bán hết đất. Nay trở về vì điều kiện kinh tế khó khăn nên tham gia trồng cây thuốc phiện.
Ông Trần Quốc Thành cũng cho rằng, đây chính là điểm khúc mắc mà huyện chưa tháo gỡ được. Vì vậy, huyện đang đề xuất tỉnh bổ sung chương trình 167 hỗ trợ cho các hộ làm nhà ở tại khu kinh tế Minh Châu.
Về tình trạng tái trồng cây thuốc phiện trên địa bàn xã Tri Lễ, ông Thành cho biết, hiện nay huyện đang huy động sự vào cuộc của lực lượng BĐBP, công an, lực lượng vũ trang, quân sự trên địa bàn phối hợp với dân quân tự vệ địa phương tăng cường tuần tra khu vực biên giới, nhất là những khu vực giáp ranh.
Do những điểm trồng cây thuốc phiện là những khu vực ở xa dân, lại có sự quản lý chồng chéo giữa các xã, cũng như giữa ta và nước bạn Lào. Vì vậy, cũng có hiện tượng người Lào sang xâm canh, xâm cư trên địa bàn huyện.
Trước tình trạng tái trồng cây thuốc phiện, huyện Quế Phong đang tập trung chỉ đạo chính quyền xã Tri Lễ rà soát lại sự quản lý của từng bản, từng hộ gia đình. Từ đó, xác định các khu vực, địa phận do địa phương nào quản lý để có sự răn đe, giáo dục tốt hơn. Đồng thời, tiến hành rà soát lại bản cam kết các hộ gia đình đã ký cách đây 3, 4 năm, có sự theo dõi lẫn nhau giữa các tổ liên gia, tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động.
Tuy nhiên, để loại bỏ cây thuốc phiện ra khỏi đời sống xã hội không phải ngày một ngày hai mà đây là một cuộc chiến cam go lâu dài và cần có sự chung tay, góp sức của cả cộng đồng.
Hiến Chương
.