Tính năng truyền hình trực tiếp của Facebook đang bị lạm dụng để phát tán những nội dung không lành mạnh, nhằm trục lợi theo nhiều cách khác nhau.
"Đúng 8h đêm nay mọi người vào trang này để xem mình live stream nhé. Sẽ quẩy hết mình", đó là lời mời gọi từ một tài khoản Facebook tên L.T.T được đăng vào nhiều nhóm Facebook có đông thành viên. Đúng hẹn, fanpage có tên "Kênh 69+" bắt đầu phát trực tiếp đoạn video có nhân vật chính là một cô gái trẻ ăn mặc khêu gợi, dần dần trút bỏ quần áo trong những lời "cổ vũ" nhiệt tình từ người xem.
 |
| Live Facebook "mát mẻ" đang tràn lan ở Việt Nam. |
Chỉ trong 9 phút, đoạn live video từ fanpage này đã thu hút khoảng 5.000 người xem cùng lúc. Đi kèm với đó là rất nhiều lời bình luận, trong đó không ít bình luận khiếm nhã của người xem (phần đông là nam giới hoặc những người sử dụng "nick ảo" không có ảnh đại diện).
"Những lời mời xem live video này hiện có khắp mọi nơi, ngay cả trong những group nghiêm túc", Nguyễn Anh Khoa - sinh viên một trường ĐH ở quận 1 TP HCM, cho biết. Theo Khoa, những kẻ phát tán video live đồi truỵ thường chọn tầm giờ khuya, đăng hàng loạt link Facebook Live vào các group lớn để có được lượng người xem cao.
Thật giả lẫn lộn
Trên thực tế, trừ những "hotgirl mỹ phẩm" chuyên bán hàng qua mạng cần khoe thân để đạt lượng tương tác cao, hầu hết các live video "mát mẻ" trên Facebook ở Việt Nam hiện nay là giả mạo.
Theo Ngô Trọng Thái, một kỹ thuật viên phòng game chuyên cài đặt live streaming video ở TP HCM, ngay cả một học sinh cấp ba cũng có thể "giả vờ" phát live video và kiếm tiền bằng cách này. "Họ thường tải các đoạn chat sex sẵn có trên mạng và dùng phần mềm phát trực tiếp từ máy tính lên Facebook", Thái cho biết.
Theo Thái, đặc điểm dễ nhận biết của trò bịp này là khung phát video trên Facebook thường có tỷ lệ 16:9 (màn hình dài), trong khi nếu là phát live video thật, kích cỡ màn hình thường là khung vuông, quay trực tiếp qua camera của điện thoại. Khi đang phát live giả, nhân vật trong video cũng không thể trò chuyện được với người xem vì bản chất đây là video được dàn dựng và phát lại. Để tránh bị lộ, kẻ phán tán video dạng này thường lồng thêm nhạc Việt Nam vào suốt đoạn clip đang phát. Đôi khi, những đoạn video này còn được chiếu lặp đi lặp lại và đồng thời được phát trực tiếp trên nhiều fanpage khác nhau.
 |
| Hai fanpage khác nhau cùng phát một đoạn live video giả mạo. |
Sau sự kiện Facebook F8, mạng xã hội lớn nhất thế giới đã cho phép các nhà phát triển viết phần mềm để phát live từ máy tính lên Facebook. Các phần mềm này có thể phát video đang chạy trên máy tính, hoặc quay trực tiếp các thao tác từ màn hình. Một số phần mềm có thể kể đến như OBS, Livestream, Wirecast, Xsplit, ffmpeg,...
Đây là những công cụ hỗ trợ cho những người muốn trục lợi từ việc phát live video giả trên Facebook ở Việt Nam hiện nay. Chủ các fanpage loại này thường phát trực tiếp video nhằm tăng lượt người like, sau đó bán quảng cáo hoặc bán fanpage cho những bên có nhu cầu.
Hệ luỵ từ việc lạm dụng Facebook Live
Theo Tiến sĩ Tâm lý Nguyễn Thị Minh, việc người dùng Facebook tiếp xúc quá nhiều với những hình ảnh đồi truỵ sẽ làm mất đi độ nhạy cảm, về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến cảm giác và cảm xúc. Dù chưa có tài liệu khoa học nào chứng minh, nhưng theo chuyên gia này, thực tế đã có nhiều trường hợp vì xem quá nhiều nội dung sex dẫn đến việc không kiểm soát được hành vi của bản thân.
Ngoài nguy cơ về tâm lý, sức khoẻ, những trang fanpage lợi dụng Facebook Live còn mang đến những nguy cơ về bảo mật. Trong mỗi bài đăng live video, chủ các fanpage này cũng đính kèm đường link dẫn đến những trang web lạ với lời mời gọi "Click vào đây để xem thêm nhiều video hấp dẫn khác".
Theo ông Đỗ Võ Thắng, Giám đốc trung tâm đào tạo quản trị và an ninh mạng Athena, việc nhấp vào những liên kết này dễ khiến người dùng rơi vào bẫy của tin tặc (trong trường hợp trang web có mã độc, hoặc lừa đảo đăng nhập), dẫn đến việc bị mất tài khoản hoặc đánh cắp thông tin cá nhân.
Tuy nhiên, Facebook Live dần cho thấy những mặt trái. Sex và bạo lực là hai thứ khiến công cụ này đang bị lạm dụng vào mục đích xấu. Có mặt từ cuối tháng 3/2016, Facebook Live cho phép người dùng truyền hình ảnh trực tiếp và tương tác thời gian thực với bạn bè, giúp việc cập nhật thông tin gần như ngay lập tức. Với cách sử dụng đơn giản cùng sự mới mẻ, tính năng mới này nhanh chóng được nhiều người dùng Facebook hưởng ứng.
Ngày 15/6, một người đàn ông ở Chicago đang phát live video lên Facebook đã bị bắn chết. Trước đó ít ngày, một thanh niên 25 tuổi ở Pháp đã giết chết viên chỉ huy cảnh sát Pháp và cộng sự, sau đó phát live lên Facebook phát động bạo lực.
Tương tự Việt Nam, việc lợi dụng live streaming để phục vụ cho ngành công nghiệp tình dục cũng đang trở thành vấn đề gây nhức nhối cho các nhà quản lý Internet tại nhiều quốc gia. YouTube, Facebook và Twitter đang xây dựng cơ chế để phát hiện những đoạn live video có hại đến những chuẩn mực chung của cộng đồng, nhưng những giải pháp này hiện chưa có kết quả rõ rệt.