Nhận thấy rõ tác hại của khí cười, bóng cười nên thời gian qua, các cơ quan chức năng của TP Hà Nội đã phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Y tế, lực lượng Quản lý thị trường… để tìm giải pháp cho vấn nạn này. Sau nhiều nỗ lực, Bộ Y tế và Bộ Công thương đều chung quan điểm là cần phải cấm sử dụng khí N2O với mục đích giải trí trên phạm vi cả nước. Song để đưa đề xuất này vào Luật thì còn khá nhiều chông gai…
Nhiều cơ sở kinh doanh vi phạm
Những ngày qua, các lực lượng chức năng đã tổ chức “tổng tấn công” nhiều cơ sở kinh doanh giải khát, dịch vụ giải trí có kinh doanh khí cười, bóng cười trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.
Thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo thành phố và Ban Giám đốc Công an TP, đêm 15, rạng sáng 16-7, trên 200 cán bộ chiến sĩ của Công an Hà Nội gồm Phòng Cảnh sát kinh tế, Phòng CSĐT tội phạm về ma túy, Công an quận Hoàn Kiếm phối hợp với Cục Quản lý thị trường Hà Nội đã đồng loạt kiểm tra hoạt động các quán bar trên địa bàn quận Hoàn Kiếm. Trực tiếp chỉ đạo các tổ kiểm tra gồm Đại tá Phùng Anh Lê, Trưởng Phòng Cảnh sát kinh tế; ông Chu Xuân Kiên, Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Hà Nội, cùng Ban Chỉ huy Công an quận Hoàn Kiếm.
Để đảm bảo thành công của chiến dịch, Đại tá Phùng Anh Lê nhấn mạnh, thực hiện ý kiến chỉ đạo của đồng chí Bí thư Thành ủy Hà Nội nên yêu cầu các tổ trưởng tổ công tác phải thu giữ toàn bộ điện thoại di động của các thành viên cho đến khi kết thúc kiểm tra. Nhiệm vụ kiểm tra từng quán bar cũng được bí mật đến phút chót, được đồng chí Trưởng Phòng Cảnh sát kinh tế giao nhiệm vụ bằng miệng trực tiếp cho từng tổ công tác trước khi lên đường.
 |
| Cơ quan chức năng phát hiện, thu giữ hàng nghìn quả bóng, bình khí N20 trong đợt kiểm tra ngày 16-7. |
Qua khảo sát, địa bàn quận Hoàn Kiếm có khoảng 46 điểm kinh doanh nhạy cảm nhưng vì một số điểm đang sửa chữa nên trong đêm và rạng sáng, tổ công tác đã kiểm tra hơn 30 điểm đang hoạt động. Tại địa điểm kinh doanh quán bar thuộc phường Hàng Buồm, ghi nhận các quán bar phố Hàng Buồm, Lương Ngọc Quyến, Tạ Hiện... đều phát hiện có bóng cười, shisha. Tại các quán thuộc hệ thống “bar ball” đều phát hiện vi phạm.
Thông tin ban đầu từ cơ quan chức năng cho thấy, tang vật bị thu giữ tại các điểm kinh doanh gồm hơn 25 ngàn quả bóng cười; hơn 100 bình khí N20 các loại; trên 1 ngàn hộp shisha cùng hàng trăm dụng cụ hút shisha. Bên cạnh đó, lực lượng liên ngành cũng phát hiện gần 2 ngàn chai rượu, bia ngoại; trên 240 bao thuốc lá và xì gà do nước ngoài sản xuất. Tất cả hàng hóa trên đều không có đầy đủ hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ. Hiện, lực lượng chức năng đã lập biên bản xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật.
Thực ra không phải đến thời điểm này lực lượng chức năng mới “ra quân” xử lý những vi phạm trong kinh doanh khí cười, bóng cười. Tháng 2-2018 Công an quận Thanh Xuân phối hợp với Đội Quản lý thị trường số 12, Chi cục Quản lý thị trường TP Hà Nội thu giữ gần 100 bình khí cười N2O của một đối tượng tuổi 9x. Bất ngờ kiểm tra tại địa chỉ tổ 5, cụm 2, ngách 2, ngõ 345, đường Khương Trung, phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, lực lượng chức năng phát hiện tại đây tập kết gần 100 bình khí gây cười N2O, trong đó có 60 bình rỗng và hơn 30 bình có chứa khí gây cười.
Thời gian qua, với nỗ lực kiên quyết làm sạch địa bàn, lực lượng Công an TP đã xử lý 351 vụ kinh doanh, buôn bán trái phép “bóng cười”, xử phạt 2,4 tỷ đồng, thu giữ 1.034 bình khí N20.
Chủ số hàng trên là Hoàng Văn Thành (SN 1996, trú tại xã Liên Châu, huyện Thanh Oai, TP Hà Nội). Đối tượng khai trước đây từng có thời gian làm quản lý tại một quán bar, nhận thấy việc kinh doanh bóng cười dễ dàng và có lợi nhuận cao nên đã thu mua lại ở khu vực Long Biên với giá khoảng 900 ngàn đồng một bình rồi bán lại với giá 1 triệu 200 ngàn đồng. Việc mua bán bình khí cười này đã mang lại lợi nhuận cho Thành được một thời gian cho tới khi bị lực lượng chức năng phát hiện.
Cuối năm 2018 Đội Quản lý thị trường số 15 (quận Hoàng Mai, Hà Nội) cũng phát hiện một “tổng kho” khí cười, bóng cười tại phường Thanh Trì, quận Hoàng Mai, Hà Nội. Qua thông tin từ quần chúng nhân dân, tổ công tác đã phát hiện Công ty TNHH Thương mại và Đầu tư khí công nghiệp Sao Mai (tổ 21, thôn Bãi, phường Thanh Trì, quận Hoàng Mai, Hà Nội) có dấu hiệu kinh doanh khí N2O (bơm bóng cười) trái phép.
Tiến hành kiểm tra, tổ công tác phát hiện và tịch thu 17 bình chứa khí N2O (loại 8 lít/bình, trọng lượng 4 kg/bình), 613 kg bóng bay cao su không có hóa đơn chứng từ, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Thông tin từ cơ quan chức năng cho thấy Công ty TNHH Thương mại và Đầu tư khí công nghiệp Sao Mai có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và giấy tờ hải quan nhập khẩu một số mặt hàng khí công nghiệp.
Tuy nhiên, công ty này chưa có giấy phép kinh doanh hàng hóa hóa chất thuộc danh mục hàng hóa hạn chế kinh doanh theo quy định. Sau quá trình đấu tranh và kiểm tra, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Đầu tư khí công nghiệp Sao Mai đã khai nhận việc sản xuất khí bóng cười.
Bước đầu, Đội Quản lý thị trường số 15 đã tịch thu số hàng này, tiến hành làm rõ hành vi vi phạm để lập biên bản vi phạm hành chính. Đại diện Đội Quản lý thị trường số 15 cho biết thêm, lâu nay những khí này vẫn được cho dùng trong công nghiệp, tuy nhiên nhiều cơ quan, tổ chức vẫn lợi dụng vào mục đích khác để trục lợi.
Kiến nghị đưa bóng cười vào danh mục cấm
Theo Hiến pháp, “mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm”. Trong khi đó, theo Điều 6 của Luật Đầu tư 2014 thì không cấm kinh doanh mặt hàng chứa hóa chất N2O.
Theo Bộ Công thương, N2O là chất khí được dùng trong y tế là chất gây mê, gây tê trong phẫu thuật. Trong phòng thí nghiệm và phân tích, N2O được dùng làm chất đốt cho phân tích quang phổ hấp thụ nguyên tử, phân tích môi trường, phân tích tạp chất. Trong công nghiệp, N2O được dùng sản xuất silicon, năng lượng mặt trời...
Việc sử dụng khí N2O trong vui chơi giải trí đã được cảnh cáo bởi các tổ chức y tế tại Việt Nam và trên thế giới, sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp tới tim mạch, hệ thần kinh. Việc lạm dụng khí N2O gây cảm giác phấn khích, nếu sử dụng trong thời gian dài sẽ gây ảo giác.
Khí N2O thuộc Danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp do Bộ Công thương (Cục Hóa chất) cấp phép sản xuất, kinh doanh (NĐ số 113/2017/NĐ-CP). Trước năm 2018, N2O thuộc Danh mục hóa chất sản xuất kinh doanh có điều kiện trong ngành công nghiệp do sở công thương quản lý. Việc chuyển N2O sang Danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp do Bộ Công thương quản lý nhằm nâng cao hiệu lực quản lý với hóa chất này.
 |
| Lực lượng chức năng kiểm tra một địa điểm kinh doanh giải trí có bán bóng cười. |
Khi thẩm định hồ sơ và điều kiện để cấp phép, Cục Hóa chất phối hợp với sở công thương kiểm tra điều kiện của các đơn vị xin cấp phép. Sau khi cấp phép, Cục Hóa chất gửi bản sao giấy phép tới sở công thương để phối hợp quản lý tại địa phương.
Khí N2O còn là hóa chất độc nên các đơn vị hoạt động hóa chất phải xây dựng phiếu kiểm soát mua, bán hóa chất độc khi thực hiện mua hóa chất N2O. Chất khí này cũng thuộc Danh mục hóa chất phải khai báo theo Nghị định 113, vì vậy khi nhập khẩu hóa chất, các doanh nghiệp phải khai báo với Bộ Công thương qua Cổng thông tin một cửa quốc gia.
Theo quy định, trước ngày 15-1 hằng năm, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh hóa chất trong lĩnh vực công nghiệp có trách nhiệm báo cáo Bộ Công thương và sở công thương nơi doanh nghiệp tiến hành hoạt động kinh doanh hóa chất.
Số liệu khai báo hóa chất qua hệ thống một cửa quốc gia cho thấy trong năm 2018 và 6 tháng đầu năm 2019 Việt Nam nhập khẩu tổng lượng hơn 4.000 tấn khí N2O. Cục Hóa chất cũng đã cấp phép cho 4 đơn vị hoạt động kinh doanh N2O theo quy định tại Nghị định 113.
Trước tình hình kinh doanh N2O có chiều hướng xấu, Bộ Công thương đã phối hợp với sở công thương các tỉnh, thành phố kiểm tra, rà soát các tổ chức cá nhân có hoạt động kinh doanh lưu giữ khí N2O, tiến hành xử lý các vi phạm theo quy định của pháp luật. Tập trung quản lý hoạt động kinh doanh khí N2O của các đơn vị đang kinh doanh...
Theo Đại tá Nguyễn Thanh Tùng, Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội, hiện đang có những bất cập trong việc quản lý bóng cười, nhất là việc sử dụng khí N2O chưa có văn bản hướng dẫn để điều chỉnh. Đồng thời, chế tài xử lý hình sự đối với hành vi kinh doanh khí cười, bóng cười hiện chưa có.
Cũng theo lãnh đạo Công an TP Hà Nội, thời gian qua lực lượng chức năng của TP Hà Nội đã tổ chức kiểm tra, xử lý gắt gao nên các cơ sở kinh doanh bóng cười hoạt động rất tinh vi, các bình khí N2O giấu rất kỹ. Hơn nữa, các cơ sở kinh doanh liên kết với nhau, khi một điểm bị cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý thì sẽ thông báo các cơ sở còn lại tẩu tán tang vật, khiến lực lượng làm nhiệm vụ gặp khó khăn.
Để giải quyết khó khăn, vướng mắc trong quá trình ban hành văn bản liên quan đến công tác phòng ngừa, xử lý bóng cười, Công an TP đã phối hợp với Sở Y tế, Sở Công thương tham mưu cho UBND TP có công văn đề nghị Bộ Y tế, Bộ Công thương xem xét việc đưa khí N2O vào danh mục các chất cấm kinh doanh và sử dụng vào cơ thể người để vui chơi giải trí hoặc làm thay đổi tình trạng tâm thần.
Mới đây Công an TP cũng đã báo cáo Bộ Công an về tình hình kinh doanh, sử dụng khí cười, bóng cười trên địa bàn TP và những khó khăn vướng mắc trong việc xử lý. Lãnh đạo Bộ Công an đã giao cho các vụ, cục ra văn bản đề nghị Chính phủ đưa khí N2O vào danh mục hàng cấm. Trên cơ sở đó, từ người buôn bán đến người sử dụng đều có những chế tài để xử lý.
Và trước tình hình kinh doanh, sử dụng bóng cười tràn lan gây bức xúc dư luận như các phương tiện thông tin đại chúng phản ánh, Thành ủy, UBND TP đã có công văn giao Công an TP tham mưu các ban, ngành trước mắt cấm sử dụng bóng cười trên địa bàn toàn TP. Thực hiện chỉ đạo của Thành ủy, UBND đồng thời nhằm đảm bảo bảo tính pháp lý, ngày 17-6 Công an TP có văn bản xin ý kiến Sở Tư pháp TP Hà Nội và Cục Pháp chế Bộ Công an cho ý kiến về hình thức và nội dung văn bản để ban hành văn bản cấm, chế tài để xử lý liên quan đến bóng cười.
Ngày 4-7 Sở Tư pháp có ý kiến đề nghị Công an TP tham mưu bằng văn bản ban hành dưới hình thức chỉ thị về tăng cường quản lý sản xuất, kinh doanh khí N2O trên địa bàn TP nhưng không có nội dung cấm. Nếu ban hành chỉ thị thì chỉ xử lý hành chính, chưa có tính răn đe.
Hiện Cục Pháp chế Bộ Công an chưa có văn bản trả lời kiến nghị của Công an TP. Công an TP đã báo cáo với UBND TP đề nghị lãnh đạo TP có văn bản kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ban ngành liên quan tham mưu đưa chất N2O vào quản lý như chất hướng thần và danh mục cấm.
Công an TP Hà Nội đã phối hợp với Sở Y tế, Sở Công thương tham mưu với lãnh đạo TP có văn bản kiến nghị Bộ Y tế, Bộ Công thương tham mưu Chính phủ đưa khí N2O vào danh mục các chất cấm kinh doanh. Bộ Y tế đã trả lời với nội dung khẳng định không được sử dụng khí N2O với mục đích vui chơi giải trí vì khí này làm thay đổi trạng thái thần kinh. Bộ Công thương cũng kiến nghị cấm sử dụng N2O với mục đích vui chơi giải trí trên phạm vi cả nước.
.