Để đảm bảo an ninh khu vực, các nước ASEAN cần tạo ra một cấu trúc cân bằng chiến lược mới. Đó là nhận định mà Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha đưa ra trong bài phát biểu đề dẫn khai mạc Đối thoại Shangri -La lần thứ 15 diễn ra tối 3/6 tại Sinagpore.
 |
| Thủ tướng Thái Lan phát biểu khai mạc Đối thoaijn Sangri-La 2016. |
Ngay sau đó, nhiều chuyên gia đã bày tỏ ý kiến, phân tích những luận điểm trong bài phát biểu quan trọng này của Thủ tướng Thái Lan.
Bài phát biểu của ông Prayuth trước hết đề cập tình hình thế giới biến động ngày càng phức tạp mà ở đó, an ninh của các quốc gia và khu vực trên thế giới đều có liên hệ chặt chẽ với nhau.
Theo ông Prayuth, cộng đồng quốc tế đã có sự thay đổi tư duy từ “Một quốc gia, một vận mệnh” sang “Một thế giới, một vận mệnh”. Do đó, khi đứng trước những thách thức, các nước cần phải hợp tác với nhau để tìm cách giải quyết hòa bình vì lợi ích công bằng và sự tin tưởng lẫn nhau.
Tại khu vực Đông Nam Á, thách thức an ninh nổi cộm hiện nay rõ ràng là vấn đề Biển Đông. Chính vì, thế Thủ tướng Thái Lan cho rằng, ASEAN cần thống nhất về vấn đề Biển Đông bởi an ninh, an toàn hàng hải tại khu vực này sẽ đem lại lợi ích cho tất cả các bên. Tuy nhiên, ASEAN đang đứng trước thách thức lớn khi giải quyết vấn đề này bởi “sự thiếu vắng một cấu trúc cân bằng thích hợp”.
Thủ tướng Thái Lan chỉ ra rằng: “Ngày nay, an ninh và tiềm năng của khu vực châu Á – Thái Bình Dương là yếu tố lực kéo cho các nước mở rộng ảnh hưởng kinh tế, chính trị và xã hội đến khu vực này.
Mỹ có chiến lược xoay trục và Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương. Trung Quốc có chính sách “một vành đai, một con đường”. Nga cũng thúc đẩy thương mại tự do với khu vực này trong khi Ấn Độ có chiến lược hướng Đông.
Hiện Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc là những nước có ảnh hưởng lớn trong khu vực song Ấn Độ, Nga và Hàn Quốc cũng dần đóng vai trò ngày càng quan trọng”.
Tuy nhiên, ông Prayuth cũng nhấn mạnh, giải quyết tranh chấp Biển Đông không phải trò chơi được mất. Ông hối thúc các nước tranh chấp lãnh thổ chọn hợp tác dựa trên cơ sở cùng có lợi, nhằm thúc đẩy niềm tin chung.
Chia sẻ nhận định về bài phát biểu của Thủ tướng Thái Lan Prayuth, ông Ong Keng Yong, Đại sứ lưu động Singapore cho biết: “Đối với tôi, 2 điều mà tôi rút ra từ bài phát biểu của Thủ tướng Thái Lan, trước hết là giữa các nước phải có niềm tin và sự hợp tác; thứ hai là chúng ta không thể giải quyết tất cả những vấn đề giữa các nước nhưng chúng ta có thể quản lý chúng một cách hòa bình để tránh xảy ra xung đột.
Tôi cũng nhớ về những gì mà nguyên Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng đã nói về lòng tin chiến lược và giảm thiểu sự nghi ngờ lẫn nhau. Tôi nghĩ đó là điểm chung của các nhà lãnh đạo ASEAN. Tất cả chúng tôi đều muốn nhấn mạnh điều đó”.
Trong phát biểu đề dẫn Đối thoại Shangri La lần thứ 15, Thủ tướng Thái Lan Prayuth cũng kêu gọi ASEAN cần phải đoàn kết, “ủng hộ giải quyết tranh chấp một cách hoà bình, phù hợp với luật quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS)".
Thủ tướng Thái Lan ủng hộ việc sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) và tin rằng việc thực thi đầy đủ Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) sẽ tạo ra môi trường có lợi cho việc giải quyết vấn đề hiện nay.
Ông Richard Heydarian, chuyên gia an ninh khu vực đánh giá cao việc Thủ tướng Thái Lan ủng hộ việc thực hiện DOC và hướng tới COC song cũng chỉ ra rằng: “Tôi chưa thấy ông ấy đề cập nhiều đến việc áp dụng luật pháp quốc tế trong bài nói chuyện này trong khi Philippines, Việt Nam cũng như (Liên minh châu Âu (EU), Mỹ, G7 đều đã công khai nói rằng dù phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực là gì thì chúng ta cũng cần phải tôn trọng luật pháp quốc tế.
Với Philippines, luật pháp là một trong những cách giải quyết hòa bình các tranh chấp và chúng tôi hy vọng rằng một nước chủ chốt trong khu vực như Thái Lan cũng chia sẻ quan điểm đó”.
Đối thoại Shangri-La năm nay diễn ra trong bối cảnh cuối tháng này hoặc chậm nhất là đến tháng 9 tới, Tòa Trọng tài thường trực sẽ công bố phán quyết vụ Philippines kiện Trung Quốc về những tuyên bố chủ quyền phi lí trên Biển Đông.
Theo ông Heydarian, Trung Quốc đã lôi kéo nhiều nước lên tiếng đặt dấu hỏi về phán quyết của Tòa Trọng tài. Vì thế ASEAN không thể trung lập được nữa khi mà một thành viên liên quan trực tiếp đến vấn đề này.
Một số chuyên gia khác tại hội nghị cũng cho rằng, dù phán quyết nghiêng về bên nào thì ASEAN cũng nên ra một tuyên bố chung để thể hiện rằng ASEAN là một cộng đồng tuân thủ pháp luật, coi Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển là nền tảng để giải quyết tranh chấp và hoan nghênh cách tiếp cận đấu tranh ngoại giao để tìm giải pháp hòa bình cho những tranh chấp trên Biển Đông.