Từ vụ tranh chấp đau lòng
Cụ Lê Đức (SN 1910) và vợ là Phạm Thị Phẩm (SN 1915) định cư trên mảnh đất 594,7m2 tại xóm 3, xã Sơn Hải (Quỳnh Lưu). Hai cụ có 3 con là Lê Văn Nhâm, Lê Thị Cẩm, Lê Thị Nhẩm.
Năm 1965, anh Nhâm đi bộ đội hy sinh, vợ anh để con gái Lê Thị Quyên (SN 1965) ở với ông bà nội đi lấy chồng. Chị Cẩm (SN 1951) lấy chồng tại xóm 6 cùng xã. Để có người hương khói, cụ Đức nhận anh Xin làm con nuôi. Xin cưới cô Hương (SN 1975) làm vợ. Năm 1995, chị Hương sinh cháu Thùy Dung. Năm 1996, anh Xin tai nạn chết trên biển, chị Hương tái giá mang theo cháu Dung.
Buồn phiền vì con trai con nuôi đều chết, con dâu đều bỏ đi, cụ Đức bị bệnh tâm thần rồi tai biến mạch máu não. Chị Nhẩm nuôi cháu Quyên, chăm sóc bố mẹ và thờ cúng liệt sỹ. Cụ Phẩm mất năm 1987. Năm 1999, cụ Đức được tặng một ngôi nhà tình nghĩa và năm 2000 cụ qua đời.
Năm 1988, chị Quyên lấy chồng cùng xã có 5 con rồi vào Đắc Lắc định cư. Chị Nhẩm quá lứa lỡ thì thực hiện quyền làm mẹ, sinh một gái năm 1989 và năm 1998 sinh con trai.
Chuyện đau lòng bắt đầu xảy ra năm 2008 khi gia đình bà Quyên chuyển từ miền Nam về lại quê nhà. Sau khi yên vị trên mảnh đất hương hỏa bên nội, “cháu” Quyên liền kiện o Nhẩm đòi “chia di sản thừa kế”. Chị Hương cũng đòi quyền lợi cho con mình, bà Cẩm cũng vào cuộc. Vậy là sau hơn 20 năm rời xa mảnh đất cha ông, 4 cô cháu có dịp cùng nhau hội ngộ tại… tòa.
Mặc dư luận chê cười, mặc người đời phê phán, đã ra tòa là luật, hai cụ không để lại di chúc thì các con đều có quyền lợi ngang nhau, cháu Quyên, cháu Dung “thừa kế thế vị” có quyền như hai o. O Cẩm không lấy đất thì lấy tiền.
Ngày 30/5/2008, TAND huyện Quỳnh Lưu tuyên: Cháu Quyên được thừa kế 151,9m2 đất, cháu Dung 143,3m2, o Nhẩm 110,2m2 (trong đó mỗi người có 66,6m2 đất ở). O Cẩm được nhận tiền từ các người hưởng đất góp lại. Nhà tình nghĩa và 189,3m2 đất còn lại để làm nơi thờ cúng giao bà Nhẩm quản lý.
Đến bản án 4 năm không thể thi hành
Ngày 3/6/2008, bà Nhẩm kháng án yêu cầu: “Bán toàn bộ đất lấy tiền sửa nhà thờ cúng bố mẹ và quy tập mộ, còn bao nhiêu chia cho 4 người. Còn chia đất thì mỗi người phải nạp 5 triệu đồng sửa nhà và mộ phần, giao tiền xong mới nhận đất”.
Ngày 11/9/2008, TAND tỉnh do chủ tọa Trương Như Ngọc xử phúc thẩm sửa án sơ thẩm theo hướng: Nhà tình nghĩa và 96m2 đất để con cháu sử dụng chung còn lại chia theo chiều dài bám đường phía trước: Bà Nhẩm 4,3m; cháu Dung 5,5m; bà Quyên 4,3m; bán 4m sửa nhà tình nghĩa và quy tập mộ. Mỗi người phải trả cho bà Nhẩm 1.333.000 đồng tiền mua quan tài cho cụ Đức.
Nhận bản án, Chi cục thi hành án Quỳnh Lưu không thể thi hành nên gửi công văn yêu cầu giải thích vì: “Bản án tuyên không rõ ranh giới đất của từng người. Không có chiều dài, chiều rộng và không định vị vị trí phần đất phải giao. Không tuyên cụ thể diện tích từng người được hưởng”.
Tòa tỉnh phúc đáp: “Tại phiên tòa, các đương sự thỏa thuận chia theo chiều dài bám đường, không đề cập đến diện tích. Tòa tỉnh chấp nhận sự thỏa thuận của các đương sự không hề trở ngại việc thi hành án?”.
Bà Nhẩm và Trưởng Công an xã trên mảnh đất tranh chấp
Gặp tôi, ông Trần Đức Hiếu, cán bộ chi cục THA Quỳnh Lưu than vãn: Ngay cả chia theo thỏa thuận chiều dài bám đường cũng không thể vì mảnh đất này phía trước nhỏ, phía sau phình to ra. Tòa tỉnh không chịu đi thực tế nên chỉ phán có… một cạnh trước, hai cạnh bên và cạnh sau không có thì chia thế nào?
Còn bà Nhẩm cho biết: Tòa tuyên tôi được quản lý tiền đất phần mẹ và tiền mua quan tài cho bố. Chúng nó chưa chịu góp đồng nào đã kéo đến cướp đất nên tôi không cho chia.
Ngoài các bất cập trên bản án có thêm ba vấn đề phải bàn: Thời hiệu tranh chấp quyền thừa kế là 10 năm, Cụ Phẩm qua đời năm 1987 tức đã 25 năm. Vậy các đồng thừa kế chỉ có quyền tranh 1/2 đất phần cụ Đức. Còn 1/2 đất phần cụ Phẩm bằng 297,35m2 cùng ngôi nhà tình nghĩa phải để lại làm nơi thờ cúng chung do bà Nhẩm quản lý chứ không thể chỉ có 96m2. Trong một mảnh đất chỉ có 200m2 đất ở, còn lại là đất vườn, bản án không tuyên ai được đất ở, ai được đất vườn?
Quyết định số 146 ngày 19/12/2007 của UBND tỉnh quy định: “Diện tích tối thiểu vùng nông thôn để được cấp bìa đỏ là 80m2” nên chia cho các đương sự mỗi người 66,6m2 đất ở là không bảo đảm quy định. Theo bà Lê Thị Thủy Chi - Cục trưởng THA dân sự Quỳnh Lưu: “Suốt 4 năm qua, chúng tôi đã tìm đủ cách để THA nhưng không thể. Tôi sẽ trình Tòa án tối cao xem xét hủy bản án”.
Và hoàn cảnh thương tâm
Ngày 11/8, chúng tôi tìm xuống mảnh đất tranh chấp và lặng người trước bàn thờ hai cụ và liệt sỹ Lê Văn Nhâm. Tấm huân chương được đóng trên bức tường loang lổ. Ngôi nhà tình nghĩa không da trát, nứt nẻ, xuống cấp nghiêm trọng trống hoác không bàn ghế, giường tủ, không vật dụng, tài sản. Cửa sổ, cửa chính đều không cánh, mùa mưa bão đến, liệu ngôi nhà này có đứng vững?
Bà Nhẩm ốm yếu sau những năm dài gánh nặng gia đình và 4 năm theo kiện. Cô con gái đầu lấy chồng lên Quỳ Hợp bị ruồng bỏ ôm đứa con trai 2 tuổi về giao cho mẹ rồi đi rửa bát thuê ở Hà Nội.
Bà Nhẩm nức nở: “Tôi hy sinh cả đời ở đây, 52 năm chăm cháu Quyên, nuôi bố mẹ ốm đau, thờ cúng em. Chúng nó đều có nhà cửa chồng con, bỏ đất đi 20 năm sao vẫn về tranh cướp? Tôi muốn bán ít mét đất sửa nhà nhưng đang tranh chấp không ai mua”.
Còn bà Quyên, nguyên đơn vụ án hiện hở van tim hai lá, suy tim độ 4 nói không ra tiếng: “Không biết tôi có sống được đến ngày nhận đất không? Tôi chờ đến mỏi mòn, không còn tiền đi viện”.
Rõ ràng, bản án này đã làm khó thi hành án, làm khổ bị đơn lẫn nguyên đơn. Hơn thế nữa, chính bản án lương tâm và đồng tiền đang hành tội họ!
Đình Lộc
Liên hệ quảng cáo: 0383839168 - 0946111580
.