Để nhường đất cho lòng hồ Thủy điện Hủa Na, 1.331 hộ dân với hơn 5.000 nhân khẩu của 2 xã Đồng Văn và Thông Thụ (Quế Phong) phải di dời đến điểm tái định cư mới.
Trước khi di dời, chủ dự án đã cam kết nơi ở mới sẽ đảm bảo nhiều điều kiện tốt hơn nơi cũ, với những lời "hứa" về mẫu nhà được đưa ra trưng cầu ý kiến nhân dân, công trình sẽ được xây dựng theo tiêu chuẩn nông thôn mới và những chính sách hỗ trợ khác về đời sống dân sinh như: Gạo, điện, nước trong vòng 3 năm đầu tiên.
Thế nhưng, nơi ở mới không chỉ việc thi công công trình tái định cư chậm khiến cho hàng trăm hộ dân vẫn chưa thể ổn định cuộc sống do chưa có nhà ở mà còn tồn tại nhiều sự bất cập khác. Bà Đỗ Thị Tiến, bản Huôi Duộc, xã Đồng Văn là hộ dân của điểm tái định cư này, phân trần: Gia đình tui sống chung 3 thế hệ, người già cũng gần 80 tuổi, người trẻ nay mới lên 2.
Từ khi chuyển sang nơi ở mới, gia đình phải sống trong căn nhà tạm chỉ đủ để kê mấy tấm ván làm giường, lấy chỗ để đặt lưng và cũng là chỗ ăn cơm của cả gia đình, chỗ học bài cho mấy đứa trẻ. Theo phê duyệt của dự án, chủ đầu tư sẽ xây nhà cho gia đình bà theo thiết kế quy hoạch chung trong thời gian 4 tháng nhưng được một thời gian thì nhà thầu dừng thi công mà không rõ lý do.
Hệ thống nước sinh hoạt ở TĐC không phát huy tác dụng
Không chỉ bà Tiến mà gia đình anh Lô Văn Hùng, bản Lốc, xã Thông Thụ, Quế Phong cũng chung hoàn cảnh. Anh thắc mắc: Chúng tôi không hiểu vì sao đang xây dở thì thấy chủ thầu bỏ đi, bây giờ không có nhà ở, nhiều lần kiến nghị lên cấp trên nhưng không thấy ai đến giải quyết.
Không chỉ thiếu nhà ở, mà hiện nay tại điểm TĐC Huôi Duộc - Huôi Man còn thiếu luôn cả nước sinh hoạt, đường ống dẫn nước tự chảy do thiết kế và xây dựng bất hợp lý, vì vậy nước không thể về được với người dân. Cùng những cái không, người dân tái định cư Thủy điện Hủa Na đang sống trong cảnh sạt lở nghiêm trọng.
Những ngọn núi cao hàng chục mét được san ủi để lấy mặt bằng, không xây kè đá, nhiều chỗ lở sâu từ 4 - 5m. Để ngăn sạt lở, nhiều hộ gia đình đã khắc phục bằng cách lấy bì tải, rác, gỗ chèn những nơi bị sạt, nhưng xem ra không mấy hiệu quả.
Bà Lô Thị Quyết, bản Huôi Duộc xã Đồng Văn, cho biết: Tháng 6/2011, chúng tôi chuyển đến điểm tái định cư này nhưng khi đó đã sạt lở vào 3 - 4m rồi, sợ quá không biết làm răng đành lấy bì, lấy gỗ chèn lại, nhưng đất ở cao quá, cũng không ngăn được là mấy. Cũng may năm nay chỉ có vài trận mưa nhỏ, nếu mưa to, mưa dài ngày như mọi năm, chắc sẽ sạt lở nhiều hơn. Chúng tôi mong chủ đầu tư sớm xây kè chống sạt lở chứ ở thế này thì sợ lắm.
Hiện tượng sạt lở ngày một tiến sát nhà dân
Tình trạng này cũng không mấy khả quan khi những hộ dân tái định cư không có luôn cả đường giao thông. Qua quan sát của phóng viên, ở các điểm gần quốc lộ, tỉnh lộ thì không đáng ngại, nhưng với điểm tái định cư Huôi Duộc, Huôi Man thì đang rất cần chủ đầu tư quan tâm xây dựng gấp, bởi hiện nay, con đường đi ra khỏi bản có độ dốc cao, là đường đất đỏ, trời nắng bụi còn chịu được, nếu trời mưa, thì khu tái định cư này bị cô lập hoàn toàn, nếu có người ốm, cần được cấp cứu chắc chỉ có chờ chết.
Đem theo những trăn trở của người dân, trao đổi với bà Lô Thị Hồng - Chủ tịch UBND xã Thông Thụ, được biết: “Từ khi tích nước nhân dân tái định cư có những khó khăn nhất định, đặc biệt các hộ nhận nhà xây.
Riêng Thông Thụ hơn 60% tổng số hộ chưa hoàn thành do nhà thầu đang tạm nghỉ, lý do họ trả lời với xã là Công ty Hủa Na chưa trả tiền cho nhà thầu ứng tiền mua vật liệu để tiếp tục xây dựng và các hộ có 6 nhà chưa được xây dựng do không có quỹ đất. Trước thực trạng này, chính quyền địa phương cũng đã phản ánh với chủ đầu tư đề nghị đẩy nhanh tiến độ xây nhà cho người dân. Bên cạnh đó, hiện nay cấp bồn nước đến hộ dân sử dụng không đồng đều gây bức xúc cho nhân dân”.
Ông Cao Xuân Quỳnh - Trợ lý Chủ tịch HĐQT, Công ty CP Thủy điện Hủa Na, cho hay: So với dự toán ban đầu, hiện nay có 105 nhà chưa hoàn thành, trong đó 11 nhà dân chưa chấp nhận nền đất nên chưa triển khai xây dựng được, còn 94 hộ chúng tôi đang cố gắng phối hợp với chính quyền địa phương, trực tiếp là ban quản lý dự án tổ chức thi công.
Nguyên nhân để tình trạng trên kéo dài đó là do năng lực một số nhà thầu hạn chế về tài chính. Tình hình kinh tế tổng mức đầu tư vượt so với dự toán ban đầu, bởi dự toán ban đầu được lập từ năm 2007, đơn giá, tiền công, vật liệu xây dựng... chính sách bồi thường hỗ trợ đã tăng rất nhiều, nên hiện đã vượt tổng mức đầu tư.
Cũng theo ông Quỳnh, để đảm bảo mục tiêu cần tập trung 2 giải pháp: Về mặt tài chính, sẽ tập trung hoàn chỉnh dự toán và trình lên các cấp có thẩm quyền phê duyệt, huy động nguồn vốn tự có để bảo đảm nhà thầu thi công đúng tiến độ. Ngoài ra phía công ty sẽ phối hợp với ban quản lý dự án đôn đốc nhà thầu xây dựng khu tái định cư cho bà con ổn định cuộc sống”.
Tin tưởng vào chủ trương đúng đắn của Nhà nước, tin tưởng vào lời hứa của chủ đầu tư, lẫn chủ dự án, "vì dòng điện ngày mai của Tổ quốc", bà con nơi đây đã nhường đất cho Thủy điện Hủa Na, di dời đúng yêu cầu, tiến độ. Thế nhưng hiện vẫn còn 105 hộ dân không có nhà ở; hàng trăm hộ dân đang sống trong vùng đất san ủi bị sạt lở và không có nước sinh hoạt đang chờ phía Công ty Hủa Na thực hiện đảm bảo trong thời gian tới.
Xuân Thống - Sầm Thanh
.