Chỉ một năm sau, đồng chí đã trở thành người chỉ đạo trực tiếp phong trào công nhân, phong trào cộng sản ở khu vực có lực lượng công nhân đông đảo nhất lúc bấy giờ.
Năm 1930, đồng chí Nguyễn Văn Cừ thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam ở mỏ Mạo Khê, Chi bộ Đảng đầu tiên của Đảng ta ở vùng mỏ Quảng Ninh và dưới sự lãnh đạo của đồng chí, các Chi bộ Đảng như Uông Bí, Vàng Danh, Hòn Gai, Cẩm Phả, Cửa Ông lần lượt ra đời. Cùng với các đồng chí của mình: Tô Hiệu, Hạ Bá Cang, Đặng Xuân Khu..., Nguyễn Văn Cừ đã tập trung khôi phục cơ sở Đảng, đẩy mạnh phong trào đấu tranh của nhân dân và thành công trong việc khôi phục Xứ ủy Bắc Kỳ.
Tại Hội nghị Trung ương mở rộng tháng 9/1937, đồng chí được bầu làm Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương và được cử vào Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương. Hội nghị Trung ương lần thứ 5 (3/1938), đồng chí Nguyễn Văn Cừ được bầu làm Tổng Bí thư của Đảng.
Vào những năm 1937 - 1938, Mặt trận dân chủ Đông Dương đã giành được thắng lợi trong các cuộc bầu cử Hội đồng dân biểu ở Trung Kỳ và Bắc Kỳ. Nhưng trong cuộc bầu cử Hội đồng quản hạt Nam Kỳ tháng 4/1939, Mặt trận dân chủ đã không thu được thắng lợi mong muốn. Tình hình đó, khiến cho một số cán bộ, đảng viên có những nhận xét không đúng, thậm chí còn công kích đường lối của Đảng.
Vận dụng những nguyên lý xây dựng Đảng kiểu mới của V.I.Lênin, ngày 20/7/1939, tại một căn gác xép nhỏ trên tầng thượng nhà băng Đông Dương (nay là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam), đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã hoàn thành tác phẩm “Tự chỉ trích” với bút danh Trí Cường. Tác phẩm này không chỉ thể hiện sự sắc sảo về chính trị, lý luận mà còn là những chỉ dẫn cho chúng ta về tính Đảng, tính nguyên tắc, tính kiên định cách mạng, về đạo đức cộng sản trong phê bình và tự phê bình.
Đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã viết: “Người cộng sản có bổn phận nói sự thật với quần chúng, dẫn đường cho quần chúng chứ không phải theo đuôi họ hay phỉnh họ” (1). Và dầu cho có sai lầm, có thất bại thì “phải có can đảm mở to mắt ra nhìn sự thật” (2). “Chúng ta không bao giờ có thể đổ hết những nguyên nhân thất bại cho việc quân thù đàn áp và cử tri chưa giác ngộ. Chúng ta phải biết nhìn nhận những khuyết điểm về chủ quan mà chính ta gây ra, chính ta phải chịu hoàn toàn trách nhiệm” (3).
Đồng chí cho rằng, Đảng “có bổn phận phải phân tích xác thực hoàn cảnh, không bi quan hoảng hốt mà cũng không đắc chí tự mãn, để tìm ra những nguyên nhân thất bại và nghiên cứu phương pháp sửa lỗi và tiến thủ” (4).
Do đó, đồng chí yêu cầu Đảng phải: “Công khai, mạnh dạn, thành thực vạch những nhầm lỗi của mình và tìm phương châm sửa đổi, chống những xu hướng hoạt đầu thoả hiệp, như thế không phải làm yếu Đảng, mà là làm cho Đảng được thống nhất mạnh mẽ” (5).
Theo đồng chí, đó là sự tự chỉ trích bôn-sê-vích và làm như vậy “không sợ địch nhân lợi dụng, chửi rủa vu cáo Đảng, không sợ “nối giáo cho giặc”. Trái lại, nếu “đóng kín cửa bảo nhau”, giữ cái vỏ thống nhất mà bề trong thì hổ lốn một cục, đầy rẫy bọn hoạt đầu, đó mới chính là để cho quân thù chửi rủa; hơn nữa, đó tỏ ra không phải một đảng tiền phong cách mạng, mà là một đảng hoạt đầu cải lương”(6).
Theo những nguyên tắc lê-nin-nít trong xây dựng Đảng, đồng chí Nguyễn Văn Cừ cho rằng: “Bao giờ sự chỉ trích cũng là tự chỉ trích bôn-sê-vích, nghĩa là để huấn luyện quần chúng và giúp đảng viên tự huấn luyện, để làm tăng uy tín và ảnh hưởng của Đảng, để cho Đảng được càng thống nhất và củng cố, để đưa phong trào phát triển lên, đưa cách mạng tới thắng lợi; chớ không phải đặt cá nhân mình lên trên Đảng, đem ý kiến riêng - dù cho đúng - đối chọi với Đảng, vin vào một vài khuyết điểm mà mạt sát Đảng, phá hoại ảnh hưởng của Đảng, gieo mối hoài nghi, lộn xộn trong quần chúng, gây mầm bè phái, chia rẽ trong hàng ngũ Đảng” (7).
Và, sự chỉ trích của người cách mệnh phải là để tìm tòi những lầm lỗi của mình, nghiên cứu phương pháp để sửa đổi, để tiến lên và phải “đứng về lợi ích, về công cuộc của dân chúng mà chỉ trích những khuyết điểm, những chỗ lừng chừng hoặc hèn nhát để đẩy phong trào phát triển mạnh mẽ rộng rãi hơn” (8).
Đồng chí khẳng định: “Mỗi đảng viên có quyền tự do thảo luận và chỉ trích, nhưng phải có nguyên tắc” (9). Đó chính là những nguyên tắc trọng yếu nhất để xây dựng Đảng vững mạnh.
Trong lời kết của tác phẩm “Tự chỉ trích” viết cách đây 68 năm, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ như đã để lại di huấn cho Đảng ta: “Chúng ta đã phải chiến thắng những xu hướng sai lầm trong hàng ngũ: Xu hướng tả khuynh, cô độc, nó muốn làm Đảng co bé, rút hẹp bởi biệt phái, cách xa quần chúng và xu hướng thoả hiệp hữu khuynh, lung lay trước những tình hình nghiêm trọng lãng quên hoặc che lấp sự tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, lăm le rời bỏ những nguyên tắc cách mệnh” (10).
Tác phẩm "Tự chỉ trích" là một tài liệu giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, góp phần uốn nắn những lệch lạc trong phong trào dân chủ những năm 1936 - 1939, tăng cường sự thống nhất ý chí và hành động trong Đảng, đồng thời đó còn là sự đóng góp có giá trị vào kho tàng lý luận về xây dựng Đảng của Đảng ta.
Những quan điểm tự phê bình và phê bình trong Đảng của cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ: “Công khai, mạnh dạn, thành thực vạch những nhầm lỗi của mình và tìm phương châm sửa đổi, chống những xu hướng hoạt đầu, thỏa hiệp, như thế không phải làm yếu Đảng, mà là làm cho Đảng được thống nhất, mạnh mẽ” (11).
Hiện nay, đất nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập quốc tế, bên cạnh đa số cán bộ, đảng viên có ý thức rèn luyện, nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, có ý thức phục vụ nhân dân, được nhân dân tin tưởng, nhưng bên cạnh đó vẫn còn “một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng…” (12).
Xuất phát từ sự nhận định, đánh giá đúng đắn, sâu sắc tác hại và tính chất nguy hiểm của chủ nghĩa cá nhân đối với cách mạng nước ta, Nghị quyết số 12-NQ/TW “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” do Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ tư đề ra ngày 16/1/2012 đã xác định: “Nếu không sửa chữa được sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ” (13).
Tác phẩm “Tự chỉ trích” của đồng chí Nguyễn Văn Cừ vẫn đậm nét tính thời sự về việc thực hiện nguyên tắc tự phê bình và phê bình trong Đảng, đã góp phần uốn nắn những lệch lạc trong phong trào cách mạng và dân chủ, tăng cường sự thống nhất ý chí và hành động trong Đảng; kiên quyết đấu tranh chống lại mọi biểu hiện cơ hội chủ nghĩa, cả tả khuynh và hữu khuynh, bảo đảm tính đúng đắn trong sáng và tất thắng của đường lối chính trị của Đảng.
Tự phê bình và phê bình sẽ làm chúng ta hiểu thêm và quyết tâm thực hiện nghiêm túc tự phê bình và phê bình trong quá trình thực hiện toàn diện Nghị quyết Trung ương IV, khóa XI về “Mấy vấn đề cấp bách trong xây dựng Đảng hiện nay” để Đảng ta trong sạch, vững mạnh, xứng đáng đảm nhiệm trọng trách nhân dân giao phó trong tình hình mới vì một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
(1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng, Toàn tập, tập 6, NXB Chính trị Quốc gia, HN, 2000, tr. 644.
(2) Sđd, tr. 627. (3) Sđd, tr. 624-625. (4) Sđd, tr. 620. (5) Sđd, tr. 624. (6) Sđd, tr. 624. (7) Sđd, tr. 623 - 624. (8) Sđd, tr. 640. (9) Sđd, tr. 623 - 624. (10) Sđd, tr 645.
(11) Nguyễn Văn Cừ - Nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và cách mạng Việt Nam, NXB CTQG, Hà Nội 2002, tr 683.
(12), (13) Nghị quyết số 12-NQ/TW “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”.
Nguyễn Thanh
.